Մայրուղուց դեպի աջ թեքվելով՝ կարող ես վեցից-յոթ կիլոմետր գնալ, ու քո առաջ անակընկալ կերպով կբացվի բնության այդ հրաշալիքը՝ Պարզ լիճը։
Ահա կրկին անցնում եմ անտառի միջով։ Նոր անծանոթ տեղեր են, բայց թվում է՝ իմ ճանապարհները միշտ այս տեղերով են անցել։ Շաբաթներ առաջ գարնան շունչն առանք. մի օր տաք քամի փչեց, ձյունը սկսեց հալվել, սակայն սառնամանիքը հակահարձակմնան դիմեց։ Քչքչան, պաղպաջուն առվակները մեկեն սառցե պսպղուն ժապավեններ դարձան, ջրի կաթիլները ցած ընկնելիս, ակընթարթորեն սառչելով, ճյուղերից կախված մնացին։ Ձմեռը հետ թողած դիրքերը գրավեց և իր ժամանակավոր հաղթանակն էր տոնում՝ բուք ու բորան, մրրիկ փռելով տափաստանների և անտառների վրա։
Մի քանի օր անց գարունը նոր արշավի էր պատրաստվում։ Եվ եկավ միանգամից՝ ինքնավստահ ու հաղթական` սառած հողին թարմ բույրեր և հրապույրներ բերելով։
Երբ հայրենի տան մասին խոսք է բացվում, մտաբերում եմ մի դեպք, որ հիշողությանս մեջ մանկությունից վաղ է մնացել։
Մեր տունը գյուղի ծայրին էր։ Ունեինք շատ հարևաններ և բոլորը ունեին ծիրանի ծառեր, բացի մեզնից։ Ամեն տարի, երբ ամառը մոտենում էր, եղբայրս ինձ տանում էր ցոգոլ գողանալու։ Մի օր, սակայն սովորականի պես, երբ որոշեցինք սողոսկել մեր հարևան Ալվարդ տատիկի տուն, տեսանք, որ բոլոր ցոգոլները անհետացել են։ Հուսահատված վերադարձանք տուն, որովհետև անձրև սկսվեց ու միասին մտանք խոհանոց։ Խոհանոցում նստած էր Ալվարդ տատիկը մի զամբյուղ ցոգոլով, սպասում էր մեզ։ Պարզվեց օրեր շարունակ մեզ նկատել էր իրենից ցոգոլներ գողանալիս ու զայրացել էր։ Հետո մի օր որոշեց մեզ բռնեցնել և զայրանալ մեր վրա, սակայն մենք այդ օրը չեկանք։ Ալվարդ տատիկը հասկացավ, որ մեզնից ազատվելու հավես չունի ու որոշեց ինքը քաղել մեզ համար ցոգոլներ ու նվիրել, որ մենք դաս քաղենք ու այլևս չգողանանք։ Այդ օրվանից հետո եղբայրս որոշեց այլևս չգողանալ Ալվարդ տատիկի այգուց ու ինձ ամեն օր նոր տեղ էր տանում ցոգոլները քաղելու, որ չբռնվեինք։ Մենք այդպես էլ մեր դասը չքաղեցինք։
Лоти ехал на осле с горных пастбищ в село и увидел группу молодых людей, которые пировали у родника. Один из них, заметив Лоти, крикнул:
– Отец, идите сюда к нам, выпейте бокал вина.
Лоти подъехал, слез с осла и сел рядом с пирующими.
– Наполняйте бокалы, — сказал виночерпий. — Этот бокал мы выпьем за здоровье ослика, что у нас в гостях, за его терпеливый характер. За твой терпеливый характер, ослик! За твои большие глаза и длинные уши, за твои короткие ноги! Желаем тебе сил и выносливости! Ну, выпьем.
Все смеются, кричат “ура”, опорожняют бокалы.
– Отец, а теперь ты скажи тост, — с усмешкой предложил старику один из пирующих.
– А стоит ли? Вы, молодые люди, начали хорошо.
– Нет, нет, очередь за тобой! — смеясь, воскликнули они хором.
– Что мне сказать? — поднимаясь с места, сказал Лоти. — Но раз вы просите, не откажусь. Эх, осел, за твое здоровье, ты хороший осел. Ты каждый день возишь меня, но я на тебя в обиде. Оказывается, у тебя такие славные, милые друзья, а ты не сказал мне об этом. Я-то думал, что эти молодые люди из дальних краев.
Էշի ընկերները
Լոթին լեռնային արոտավայրերից էշով գնում էր գյուղ և տեսավ մի խումբ երիտասարդների, ովքեր խնջույք էին անում աղբյուրի մոտ: Նրանցից մեկը, նկատելով Լոտիին, բղավեց.
– Հայրիկ, արի այստեղ մեզ մոտ, մի բաժակ գինի խմիր:
Լոթին վեր կացավ, իջավ էշից և նստեց խնջույքների կողքին:
– Բաժակներդ լցրու, -ասաց սպասավորը:-Այս բաժակը կխմենք մեզ այցելող էշի առողջության, նրա համբերատար բնավորության համար: Քո համբերատար բնավորության համար, էշ: Ձեր մեծ աչքերի և երկար ականջների, ձեր կարճ ոտքերի համար: Մաղթում ենք ձեզ ուժ և տոկունություն: Դե, եկեք խմենք:
Բոլորը ծիծաղում են, ուրախանում, դատարկում իրենց բաժակները:
– Հայրի՛կ, հիմա կենաց ես ասում, ,- քմծիծաղով առաջարկեց խնջույքներից մեկը ծերունուն:
– Արժե՞ արդյոք: Դուք, երիտասարդներ, լավ եք սկսել:
– Ոչ, ոչ, ձեր հերթն է: – բացականչեցին նրանք միաձայն ծիծաղելով:
– Ի՞նչ ասեմ, – տեղից վեր կենալով՝ ասաց Լոտին: – Բայց քանի որ հարցնում ես, չեմ մերժի: Էհ, էշ, առողջությունդ, լավ էշ ես։ Դու ինձ ամեն օր տանում ես, բայց ես վիրավորված եմ քեզնից։ Պարզվում է, որ դու ունես այնքան լավ, քաղցր ընկերներ, և դու ինձ այդ մասին չես ասել: Ես կարծում էի, որ այս երիտասարդները հեռավոր երկրներից են:
– Զոհրակը կգա, մա՛յր, — հեզ ու խոնարհ ասաց Վարդանը, – հանգի՛ստ եղիր։ Վարդանը հեզ ու խոնարհ ասաց մորը որ Զոհրակը կգա, թող հանգիստ լինի։
– Սահակ Պարթևը Մամիկոնյան տիկնոջն ասաց. – Լսել եմ, որ մորեղբայրս մոտ մեկ ամսից կժամանի։ Սահակ Պարթևը Մամիկոնյան տիկնոջն ասաց, թե լսել է որ մորեղբայրը մոտ մեկ ամսից կժամանի։
Նա շշնջյունով խորհուրդ տվեց. – Տղանե՛ր, հարևան սենյակում հավաքվեցե՛ք և ժողովն իսկու՛յն սկսեք։ Նա շշունջյով խոորհուրդ տվեց տղաներին, որ հավաքվեն հարևան սենյակում և իսկույն սկսեն ժողովը։
Նա շփոթված ինձ նայեց ու ասաց. – Մի՛ սկսիր տարօրինակ հարցեր տալ, որովհետև ես դրանց պատասխանները չգիտեմ։ Նա շփոթված ինձ նայեց ու ասաց, որ չսկսեմ տարօրինակ հարցեր տալ, որովհետև ինքը դրանց պատասխանները չգիտի։
Умер некий крестьянин. Когда стали искать людей, которые помогли бы похоронить его, вызвались три добровольца. По пути на кладбище они, заметив сторожа, стоявшего у ближайшего сада, обратились к нему:
– Братец, помоги нам отнести на кладбище покойника.
– Не могу, — ответил сторож, — я занят, у меня много дел.
Лежащий в гробу человек приподнял голову и сказал:
– И у меня много незавершенных дел, но пришла смерть. Я оставил свои дела и ухожу из этого мира. Помоги отнести меня на кладбище, чтобы и другие после твоей смерти помогли похоронить тебя.
Փոխադարձ օգնություն
Հայկական առակ
Ժամանակով. ի գյուղացի մահացավ։ Երբ սկսեցին մարդիկ փնտրել ովքեր կօգնեին հուղարկավորել նրան, երեք կամավորներ արձագանքեցին։ Գերեզմանոցի ճանապարհին նրանք, նկատելով մոտակա պարտեզում կանգնած պահակին, դիմեցին նրան.
-Եղբայր, օգնիր մեզ հանգուցյալին գերեզման տանել:
-Չեմ կարող,-պատասխանեց պահակը,-ես զբաղված եմ, շատ գործեր ունեմ։
Դագաղում պարկած մարդը բարձրացրեց գլուխնում ասաց.
-Ես շատ չավարտած գործեր ունեի, բայց մահը վրա հասավ։ Ես թողել եմ իմ գործերն ու հեռանում եմ այս աշխարհից։օգնիր ինձ տանել գերեզմանատուն, որպեսզի ուրիշները, քո մահից հետո, օգնեն թաղել քեզ։
Тимур-Ленг, завоевав много стран, дошел до Европы.
В Европе он впервые увидел зеркало, а в нем — свое безобразное лицо и заплакал. Плакал он целый день. На другое утро он заметил, что плачет и его везир. Тимур спросил у везира, почему тот плачет. Везир ничего не ответил и продолжал плакать целую неделю.
Тогда Тимур вновь спросил у везира:
– Послушай, почему ты так долго плачешь, что случилось?
– Как же мне не плакать, — ответил везир, — вот ты увидел свое лицо в зеркале всего один раз и заплакал, а я вижу твое лицо каждый день
Հայելի
Լենկ-Թեմուր, նվաճելով բազմաթիվ երկրներ, հասավ Եվրոպային։
Եվրոպայում նա առաջին անգամ տեսավ հայելի, իսկ դրա մեջ, իր տգեղ դեմքը տեսնելով, սկսեց լացել։ Նա ամբողջ օրը լաց էր լինում։ Հաջորդ առավոտ նա նկատեց, որ իր վեզիրն էլ է լաց լինում։ Թեմուրը հարցրեց վեզիրին, թե ինչու է նա լացում։ Վեզիրը չպատասխանեց և մի ամբողջ շաբաթ շարունակեց լաց լինել։
Այնուհետև Թեմուրը նորից հարցրեց վեզիրին.
-Լսիր, ինչո՞ւ ես այսքան ժամանակ լացում, ի՞նչ է պատահել։
«Ինչպե՞ս չլացեմ,- պատասխանեց վեզիրը,- տես դու միայն մեկ անգամ տեսար քո դեմքը հայելու մեջ և լաց եղար, բայց ես ամեն օր եմ տեսնում քո դեմքը»:
Մայրուղուց դեպի աջ թեքվելով՝ կարող ես վեցից-յոթ կիլոմետր գնալ, ու քո առաջ անակընկալ կերպով կբացվի բնության այդ հրաշալիքը՝ Պարզ լիճը։
Աննման է նրա դիրքը. կտրում ես անտառը, ուր քեզ ուղեկցում են տեսակ-տեսակ ծառեր, բարձրանում ես վեր, հետո հարթավաայրով մի փոքր գնում, ապա իջնում ցած ,ու երևում է լճի ողորկ, հայելանամն կապույտը։
Նա այնպես մեղծաշրշյուն է ծփում, ասես, անհոգ գեղեցկուհի է երգում անտառի մեջ մոլորված զբոսնելիս։ Եվ ինքն էլ, հիրավի, անտառում մոլորված մի գեղեցկուհի է։
Մկրատը մեր կյանք է մտել հին ժամանակներից: Առաջին մկրատը ստեղծվել է ավելի քան երեքուկես հազար տարի առաջ, և դրանք չեն ծառայել վարսավիրական կարիքների կամ թուղթ ու գործվածք կտրելու համար, նրանց նպատակը ոչխար խուզելն էր։ Պատմության մեջ առաջին մկրատը նման էր պինցետի՝ բաղկացած երկու շեղբերից։ Նման մկրատի ամենահին պատճենը հայտնաբերվել է Եգիպտոսում հնագետների կողմից և թվագրվում է մ.թ.ա 16-րդ դարով:
Մեր թվարկության 8-րդ դարում Մերձավոր Արևելքի արհեստավորներից մեկի մոտ միտք առաջացավ երկու դանակներ միացնել մեխակին և հարմարության համար նրանց բռնակները օղակների վերածել: Այս դիզայնը պարզվեց, որ հարմար է և արմատավորվեց: Հետագայում մկրատի բռնակը զարդարելու համար նրանք սկսեցին օգտագործել գեղարվեստական դարբնոց:
Եվրոպայում և Ռուսաստանում մկրատի պատմությունը սկսվել է 10-րդ դարում, ինչի մասին վկայում են համապատասխան հնագիտական գտածոները։ Մասնավորապես, Սմոլենսկից ոչ հեռու Գնեզդովո գյուղի մոտ գտնվող Գնեզդովսկի գերեզմանաքարերում հնագիտական պեղումների ժամանակ հայտնաբերվել են ռուսական ամենահին մկրատները։
Մկրատի առաջին տեսքը հորինած անձի անունը, երբ երկու առանձին շեղբեր կապում էին մեխակի հետ, իսկ բռնակները կլորացվում էին, պատմությունը, ցավոք, չի պահպանվել։ Բայց ժամանակակից մկրատները, որոնք թուղթ են կտրում, մատնահարդարում են անում, մազերը կտրում, ներկայացված են այս տեսքով։
Լեոնարդո դա Վինչին այս գործիքին տվել է իր վերջնական տեսքը։ Նրա ձեռագրերում հայտնաբերվել է ժամանակակից մկրատի նմանվող գործիքի գծանկար։
Մկրատների պատմությունը չմնաց, և ժամանակի ընթացքում դրանք սկսեցին հարմարվել տարբեր տեսակի գործունեության համար (բժշկություն, մազերի կտրում, մատնահարդարում և այլն): Պատրաստեք գործունակ տարբերակներ երկաթից և պողպատից և ստեղծեք շքեղ իրեր՝ օգտագործելով ոսկի և արծաթ:
Վարպետների երևակայությանը սահման չկար. այն ժամանակ մկրատը տարօրինակ թռչուն էր, որն իր կտուցով կտոր էր կտրում, այնուհետև խաղողի ողկույզները, որոնց վրա խաղողի ողկույզները կախված էին մատների օղակների շուրջը, և հանկարծ մկրատի փոխարեն մի առասպելական վիշապ իր խճճվածությամբ: դեկորացիաներ են պարզվել, այս ամենի պատճառով երբեմն այս ֆունկցիոնալ սարքն օգտագործելիս անհարմարություններ են առաջացել։
Քանի որ մկրատը սկսեց զարդարվել միջնադարում, դրանք սկսեցին համարվել լավ և ֆունկցիոնալ նվեր կանանց համար: Հատուկ կաշվե պատյանների մկրատները պատրաստակամորեն նվիրվեցին տիկնանց՝ դրանք կիրառելով գլխավոր նվերի վրա։ Այդ իսկ պատճառով ժամանակի ընթացքում մկրատը դառնում է կանացի աքսեսուար, բացառությամբ հազվադեպ բացառությունների, դրանք մնում են մեր ժամանակներում։
Քանի որ պատմությունը կանգ չի առնում, մկրատների կիրառման ոլորտները դառնում են ավելի ու ավելի ու ժամանակի ընթացքում, բրիտանացիները ստեղծեցին մարգագետինների մկրատ, ֆրանսիացիները մկրատ հորինեցին սագեր փորագրելու համար, գերմանացիները հորինեցին պողպատե մկրատներ, որոնք օգնում էին ավտովթարներին:
Կերամիկական դանակների ստեղծումից հետո այս տեխնոլոգիան փոխանցվեց մկրատին։ Պարզվեց, որ կերամիկական մկրատը երեք անգամ ավելի ամուր է, քան պողպատե մկրատը և ավելի դիմացկուն է մաշվելուն: Այս ցանկը կարելի է երկար շարունակել, քանի որ կան մկրատ՝ մետաղ կտրելու համար, սիգարի համար, նոսրացնող մկրատ՝ մազերը կտրելու համար և այլն, գլխավորն այն է, որ մկրատն անհրաժեշտ է մարդկությանը, ինչպես հարյուրավոր տարիներ առաջ։
Ինդրան Վեդաների գլխավոր աստվածն է, խմիչք, կռվարար ռազմիկ, ով իր արևային կառքը շրջում է երկնքով և բռնում ամպրոպը: Որպես փոթորկի աստված՝ նա բերում է անձրևը՝ պարարտացնելու Հնդկաստանի չորացած հողը:
Միտրան և Վարունան պահպանում են տիեզերական կարգը։ Միտրան՝ արևը, ղեկավարում է պայմանագրերը և բարեկամությունը, մինչդեռ Վարունան՝ լուսինը, վերահսկում է երդումները: Ինչպես Ինդրան, այս աստվածներն արտացոլում են ռազմիկների կաստայի արժեքները:
Ագնին քահանայի կրակի աստվածն է։ Նա նախագահում է զոհասեղանի և օջախի մոտ, գոյություն ունի որպես կայծակ և բոցավառվում է արևի սրտում:
Բրիհասպատին հմայքի և ծեսի աստվածն է, քահանայական մոգության անձնավորումը:
Սոման և՛ թմրամիջոց է, և՛ աստված, որը ոգեշնչում է, ազատում մարդկանց և ներկայացնում է կյանքի սկզբունքը:
Սավիտարը շարժման աստվածն է, և ինչ շարժվում կամ գործում է, կախված է ոսկե աչքերով, ձեռքերով և լեզուներով այս աստվածությունից:
Ուշասը արշալույսի գեղեցիկ, հմայիչ աստվածուհին է, որը հրճվում է բոլոր կենդանի արարածներին:
Պուչանը ամեն ինչ մտցնում է հարաբերությունների մեջ՝ օրհնելով ամուսնությունը, սնունդ տրամադրելով, ճանապարհորդներին ուղղորդելով և մահացածներին առաջնորդելով:
Սիվան կործանման սարսափելի աստվածն է, այնպիսի ահեղ աստված, որ մարդիկ պետք է շողոքորթեն նրան՝ կանխելու աղետը:
Կալին Սիվայի կինն է, պտղաբերության արյունարբու աստվածուհի, որը զարդարված է մահվան խորհրդանիշներով:
Պրաջապատին ստեղծված էակների տերն է, աստվածների և դևերի հայրը և ծննդաբերողների պաշտպանը:
Դեվաներն ու Ասուրաները համապատասխանաբար աստվածներ և դևեր են և միմյանց դեմ կռվում են կախարդական ուժերով:
Ռակշաները չար կիսաստվածային արարածներ են, որոնք զբաղվում են սև մոգությամբ և տառապում են մարդկանց դժբախտությամբ:
Հինդու աստվածներ և հասկացություններ
Բրահման վերաբերում է բոլոր երևույթների հիմքում ընկած հոգևոր իրականությանը և երբեմն անձնավորվում է որպես աստված: Բրահման առաջացավ քաոսի ջրերի կողմից ստեղծված ոսկե ձվից և հիմնեց յուրաքանչյուր տիեզերք:
Սուրյան արևի աստվածն է, ով հանդես է գալիս տարբեր կերպարներում` որպես գեղեցկադեմ պատանի, ով երկնքում տեղաշարժվում է ոսկեզօծ կառքով, որպես ամենատես երկնային աչք կամ թռչուն: Ասում են Սուրյան ծնվելիս ունեցել է գնդի տեսք։ Եղբայրները գունդը ազատել են ավելորդ մասերից` տալով Սուջյանին մարդու կերպարանք։ Գնդի անպետք մասերից աստվածները ստեղծել են փղերին։
Արևի աստված Սուրյան
Մայան պատրանքի վարագույրն է, զգայական տեսքը, որը մարդկանց մոլորեցնում է նյութապաշտության մեջ:
Հոգիների վերաբնակեցումը վերաբերում է հոգիների հակվածությանը մարմնավորվելու տարբեր նյութական ձևերով՝ հանքանյութից մինչև գերմարդկային: Քանի որ հոգու նյութը անխորտակելի է, յուրաքանչյուր հոգի ապրում է անթիվ կյանքով:
Կարման վերաբերում է անցյալում և այս կյանքում առաջացած մեղքի պարտքին, պարտք, որը պետք է վճարվի հոգու կատարելության հասնելու համար:
Վիշնուն գերագույն հինդու աստվածն է: Նա հենվում է տիեզերական ջրերի վրա՝ ստեղծագործությունների կամ տիեզերքների միջև. և յուրաքանչյուր ստեղծագործության մեջ նա վերցնում է ինչ-որ ավատար կամ նյութական ձև, ինչպես օրինակ՝ ձուկ, վայրի վարազ, կրիա, առյուծ, թզուկ, մարդ: Նրա երկրպագությունը նշանավորվում է սիրալիր բարեպաշտությամբ և նվիրվածությամբ:
Սիվան չափազանց կարևոր հինդու աստված է, արարման և ոչնչացման պարող աստվածը: Նա ունի չորս թեւ և ունի երրորդ աչք իր ճակատին, որով նա ոչնչացնում է: Նրա պաշտամունքը նշանավորվում է ասկետիզմով:
Պարվատին Սիվայի կինն է, աստվածուհի, որը խորհրդանշում է նրա զորությունը և անողոք է իր տարբեր անուններով և ասպեկտներով դևերի դեմ պայքարում:
Գանեսան բարգավաճման հանրաճանաչ աստվածն է, Սիվայի և Փարվատիի որդին՝ չորս ձեռքերով և փղի գլխով:
Հինդուիզմի համաձայն՝ երեք Աստված կառավարում են աշխարհը. Բրահման՝ ստեղծողը, Վիշնուն՝ պահպանողը և Շիվան՝ կործանիչը։
Աստծո տղամարդկային և կանացի ասպեկտներ
Հինդուիզմի մի ավանդույթներում երկրպագում են Աստծուն իր անդեմ ձևակերպության մեջ որպես Բրահմանի (ինքը «Բրահման» տերմինը Սանսկրիտով` սեռական հոլովով բառ է), իսկ մյուս ուղղություններում Աստծուն ներկայացնում են որպես կանացի և տղամարդկային կերպեր ունեցող, և նույնիսկ կանացի ձևակերպությունը դիտարկում են որպես Աստծու տղամարդկային ձևակերպության աղբյուր։
Ըստ հին-հնդկական Սանքհյա փիլիսոփայության դպրոցի տեսակետի` տիեզերական արարումն իրենից ներկայացնում է Բացարձակի կանացի և տղամարդկային էներգիաների փոխհարաբերության արդյունք, որտեղ մատերիան կամ նյութական էներգիան կոչվում է պրակրիտ և հանդիսանում է որպես կանացի սկիզբ, իսկ հոգևոր էներգիան, որը ներկայցնում է տղամարդկային ոգին կամ սկիզբը, կոչվում է պուրուշա։ Ինչպես պրակրիտները, այնպես էլ պարուշաները իսկզբանե համարվում են մինչև նյութական տիեզերքի հայտնվելը գոյություն ունեցող նախասկզբնական, հավերժական էներգիաներ։ Պրակրիտի սկզբնական էությունը բնութագրվում է պասիվությամբ և իներտությամբ. պրակրիտները շարժման են գալիս միայն կինետիկ պուրուշաների հետ կոնտակտից հետո, ինչի արդյունքում հայտնվում են նյութական տիեզերքի տարբեր ֆորմաներ։
Դևաներ
Հինդուզմի գրականության մեջ նկարագրվում են երկնային էակներ` դևաներ (կամ սեռական հոլովով` Դևի)։ Այս տերմինը սանսկրիտից կարելի է թարգմանել ինչպես «լուսարձակող», «փայլող», «դիցուհի», «աստվածություն»։ Դևաները համարվում են հինդուիստական մշակույթի անբաժանելի մասը, նրանց պատկերում են արվեստում, ճարտարապետության, պատկերագրության մեջ, նրանք նկարագրվում են հնդկական դյուցազներգություններում և Պուրաններում։ Հինդուիստների մեծամասնության պատկերացմամբ դևաները համարվում են գերագույն Աստծու Իշվարաների ծառաներ, որին հինդուիստները երկրպագում են նրա կերպերից մեկում` որպես Իշտադեվայի («ընտրված իդեալի»)։ Այդ ընտրությունը կարող է հիմնվել ինչպես հավատացյալի անձնական նախընտրությունների, այնպես էլ կրոնական և ընտանեկան ավանդական պաշտամունքների վրա։
Դրախտ և դժոխք հասկացություններ
Դրախտ և դժոխք հասկացությունները ներկայացված են Հնդկական պուրանական հին գրականության մեջ։ Այնտեղ նկարագրվում են բազմաթիվ դրախտային և դժոխային լոկաներ (մոլորակներ կամ կյանքի նպատակներ), որտեղ մահացածներին պարգևատրում կամ պատժում են նրանց կատարած լավ ու վատ արարքների համար։ Այն ոգին, որն ընկնում էր դժոխային կենցաղի ոլորտներ, կարող է փրկվել այնտեղից ուտելիքի կամ ջրի զոհաբերության միջոցով։ Այս ամենը պետք է կատարվի մահացածի երեխաների կամ թոռների կազմից՝ նրա վերջին վերամարմնավորման ժամանակ։ Դրախտի և դժոխքի մոլորակներում որոշակի ժամանակ անցկացնելով՝ ոգին անցնում է զանազան մատերիաների միջով` (հող, ջուր, օդ, եթեր տարերքների, և այլ ավելի նուրբ տարերի միջով) և ի վերջո վերածնվում է տիեզերքը զբաղեցնող 8 400 000 մարմիններից որևէ մեկում։ Այս կերպ ստանալով նոր հնարավորություն հասնելու ինքնագիտակցման։
